Ei hardingfele laga av samningen Knut H. Grønsdal i 1895 var utgangspunktet for ein historisk konsert torsdag 22. august. Tilskipinga gjekk føre seg på kveldstid i det gamle skule- og forsamlingshuset i Grønsdalen, og samla ca. 50 menneske.
Den svenske meisterspelemannen Anders Rosén spelte både svensk og norsk folkemusikk på den gamle samningafela. Han fortalde at han hadde kome over henne på internett; ho hadde hamna på eit slags museum for gamle instrument i England. Kan henda har ho vorte eksportert til England, eller kome dit med ein norsk sjømann?
Anders Rosén har fått restaurert den gamle fela, som både let sterkt og godt og var vakker å sjå på. Han opptredde saman med Jonas Åkerlund, som trakterte både feler og ein gitar frå 1932. – Vi er förtjust i gammal musikk og gamle instrument, fortalde han.
Mot slutten av konserten fekk me høyra Jonas Åkerlund i samspel med Anette Thorsheim frå Nordhordland på torader. Dei to byrja å samarbeida då dei studerte i lag på musikkhøgskulen i Stockholm.
Ivar Bård Aadland og Øyvind Røen gjorde den lokale historia levande for dei frammøtte. Øyvind fortalde om oldefar sin Knut H. Grønsdal (f. 1851), som var skreddar og felemakar. Han voks opp på Myrland ved Fitjavatnet og i Røyrbotn, som var husmannsplass under Grønsdalen.
Knut H. Grønsdal (som også kalla seg Myrland) lærde å spela fele på Voss. Heime i Samnanger fekk han kjøpt felemakarutstyret etter Johannes Bårdsson Tveit. Saman med kona Margreta budde han i Røyrbotn i mange år, før dei flytta ned til Reistad. Han vart heile 95 år gammal, og laga feler livet ut. Øyvind hadde med seg ei fele far hans Knut Røen fekk hos bestefaren i si tid.
Frå Ivar Bård Aadland fekk me høyra om Johannes Bårdsson Tveit (f. 1786), som var tippoldefar hans. Johannes Bårdsson hadde helst skral helse, men spelte fele og vart ein dugande felemakar. Kring 1830 kom sjølvaste Myllarguten (Torgeir Augundsson) frå Telemark til Tveit for å få seg fele.
Johannes Bådsson vart giktbroten på sine eldre dagar. Han skal ha laga si siste fele i 1847, det siste året han levde. Nokre av Tveitafelene hamna i Amerika. Ei av desse kom tilbake til Vestlandet, til Hardanger Folkemuseum, som i dag har to Tveitafeler i samlinga si.
Etter konserten henta Ivar Bård fram ein staseleg felekasse med ei fele etter svingerfaren Peder Nordbø. Dette viste seg å vera ei ekte Tveitafele, laga av Johannes Bårdsson Tveit i 1832.
Den historiske konserten enda med at Jonas Åkerlund fekk stemt Teitafela, som ikkje hadde vore i bruk på lenge. Han spelte så eit par slåttar på den 180 år gamle fela.
Både samningar og svenskar sette pris på konserten. – Besöket og spelningarna er et minne for livet, skriv Anders Rosén til historielagsleiaren.
